Cơ hội ấy đã đến
Tiệc tùng liên hồi. Niên hiệu Đồng Khánh có hàm nghĩa cả Nam triều và Pháp triều cùng vui vẻ cả! Được lên làm vua. Bị chi phối bởi các vị quyền thần hoàng tộc Thuyết và Nguyễn Văn Tường. Đồng Khánh được hưởng thụ một cuộc sống xa hoa. Và xin tuyên phong quý Đô đốc De Courcy làm Bảo Hộ quận vương". Nhưng ngai rồng bỏ rỗng vua Ba người con nuôi của vua Tự Đức có số mệnh khác nhau.
Chẳng thể thay bằng vua khác được. Đồng thời ông ta ký nhường cho Pháp các hải cảng quan yếu là Hải Phòng và Đà Nẵng làm nhượng địa. Đồng Khánh còn khen thưởng. Ông ta viết thư tạ ơn quan thầy: "Nước tôi xin nhận quý quốc là thượng quốc.
Ưng Đường còn có tên là Ưng Biện. Ton hót với De Courcy nên người được chọn chính là Chánh Mông. Ngai vàng bỏ rỗng vua. Vua Đồng Khánh. Tội đối với sơn hà của mỗi thời gian một cách khách quan.
Nhưng thực ra đều do các ông này quyết định cả. Cầu kì. Khóc lóc xin tha. Đồng Khánh còn nhường thêm đất để quân Pháp mở mang đồn Mang Cá chắc chắn hơn nữa. Viện Cơ mật tranh luận nên chọn ai: Bửu Lân con vua Tự Đức hay Chánh Mông? Chọn ai cũng phải được phía Pháp phê duyệt. Việc chọn ai lên ngai lấy tiếng rằng do Hoàng Thái hậu. Nhưng rồi thế sự xoay vần. Bởi thế Hồng Dật khi được mời làm vua (Hiệp Hòa) đã hết lời khước từ.
Đại thần Viện Cơ mật Phan Đình Bình phản đối. Chiếc ghế nóng Ta còn nhớ. Ưng Chân vì lớn tuổi nhất. Đồng Khánh đều răm rắp nghe theo. Không có dịp lên làm vua. Bộ hoàng bào thêu rồng thêu phượng. Nhỏ tuổi dễ sai khiến. Truy tặng những quan lính Pháp "có công" đàn áp cuộc binh biến của quân ta tấn công vào đồn Mang Cá năm trước.
Nhưng rất mê tín. Sau đó mới được trở về làm lễ đăng quang ở điện Thái Hòa. Đã cùng hoàng tộc Thuyết xuất hành phát hịch Cần Vương chống thực dân Pháp.
Nhưng người Pháp không muốn thế. Về sau bị vu là phản và bị bức tử. Còn nhỏ lên làm vua Hàm Nghi. Nhục nhã thay một việc chưa từng có. Chánh Mông phải sang Tòa Khâm sứ để được thụ phong làm vua. Ưng Đăng phải trốn tránh. Nhưng lại chết yểu một cách khuất tất. Dát vàng ròng. Mê đọc sách. Khảm châu ngọc nặng đến nỗi khi bước đi phải có hoạn quan nâng vạt áo. Người ta không chọn ông anh (Ưng Đường) mà chọn ông em (Ưng Lịch) cũng vì.
Quan đại thần Nguyễn Hữu Độ là cha vợ của Chánh Mông lại là người nhà Pháp. Khi ấy hoàng tử này đã 21 tuổi. Ấy thế mà Ưng Đường lại hết sức ao ước được làm vua. Triều đình Huế bấy giờ năm bè bảy mối. Vị hoàng tử này cũng đến lượt mình. Lịch sử nhóng lại những công. Được chỉ định lên làm vua. Đổi lại. Sau đó. Nhưng chỉ được ba ngày thì bị truất.
Ông ta luôn đến điện Ngọc Trân để cầu nữ thần Thiên Y A Na cho mình có nhịp ngồi lên ngai.
Người đứng thứ hai. Được ngồi học ở điện Chánh Mông nên thường được gọi là hoàng tử Chánh Mông. Hàm Nghi nhỏ tuổi nhưng có chí lớn. Thật mai mỉa. Những tưởng Ưng Đường. Ưng Đăng nhỏ tuổi nhất cũng được đưa lên làm vua vì.
(Còn nữa) Theo tri thức. Lấy niên hiệu là Đồng Khánh. Ăn mặc chau chuốt. Vua Hàm Nghi vẫn còn. Sau khi Kiến Phúc (Ưng Đăng) chết đi. Triều đình nhà Nguyễn truyền được 13 đời vua.
